بیش فعالی دانش آموزان ابتدایی

 

اين اختلال در تعدادي از بچه هاي پيش دبستاني يا دوران ابتدايي ديده شده است همراهي و جلب توجه آنها دشوار است، تقريباً بين 3 تا 5 درصد از كودكان مبتلا به اين اختلال مي باشند.

البته اين اختلال به عنوان ناتواني در يادگيري محسوب نمي شود بلكه به نوعي بي توجهي و حواس پرتي در ياد گيري محسوب مي شود.

نداشتن آرام و قرار و تمرکز، پر جنب و جوش بودن و به قول معروف از ديوار راست بالا رفتن از جمله مشخصه هاي يک دانش آموز بيش فعال است. دانش آموزي که ناخواسته با داشتن اين اختلال، از فعاليت بيش از حدي برخوردار است اغلب از سوي ديگران به ويژه خانواده و معلم خود سرزنش و تحقير مي شود و از طرف ديگر با بازيگوشي و شيطنت بسيار همه را عاصي مي کند.

در اين ميان مهم ترين عاملي که مي تواند ياري دهنده دانش آموزان بيش فعال باشد، اطلاع رساني صحيح و مداخله به موقع براي برطرف کردن اين نقيصه است؛ مشکلي که اگر به رفع آن توجه نشود، صدمه جبران ناپذيري بر دانش آموز بيش فعال وارد خواهد کرد.

كودكان بیش فعال امروزه‌ بسیاری‌ از مادران‌ و پدران‌ از شیطنت‌ بسیار زیاد كودكانشان‌ شكایت‌ دارند. آنها اظهار می ‌دارند كه‌ فرزندشان‌ مرتب‌ در حال‌ حركت‌ و فعالیت‌ است‌ و نوعی‌ حالت‌ بی‌ قراری‌ و ناآرامی‌ در او مشاهده‌ می ‌كنند. برخی‌ از این‌ والدین‌ از فقدان‌ تمركز حواس‌ و ضعف‌ درسی‌ كودك‌ نیز صحبت‌ می‌ كنند. آنها علت‌ این‌ فعالیت‌ بیش‌ از اندازه‌ را نمی ‌دانند و مرتب‌ فرزندشان‌ را مورد سرزنش‌ قرار می‌ دهند. این‌ كودكان‌ بعضاً مورد انتقاد و تنبیه ‌ بسیار زیاد قرار می ‌گیرند.

تشخیص‌ این‌ اختلال‌ در سنین‌ زیر پنج‌ سال‌ قدری‌ مشكل‌ است زیرا امكان‌ دارد با رفتارهای‌ طبیعی‌ و شیطنت ‌آمیز كودكان‌ اشتباه‌ گرفته‌ شود. این‌ اختلال‌ با فعالیت‌ بیش‌ از اندازه، خرابكاری‌ و آزار رساندن‌ همراه‌ است. بیش ‌فعالی‌ كودكان‌ كودكان‌ بیش ‌فعال‌ - همانگونه‌ كه‌ از این‌ عنوان‌ برمی ‌آید- بسیار پرتحرك اند و نمی ‌توانند یک جا آرام‌ بنشینند. آنها اضافه‌ بر ناآرامی‌ بسیار زیاد، نوعی‌ اضطرار و اجبار برای‌ خرابكاری‌ نیز دارند. آنان‌ اشیا را می‌ شكنند یا پرتاب‌ می‌ كنند.

همچنین‌ كنجكاوی‌ بسیار از خود نشان‌ می‌ دهند و نه‌ تنها اسباب‌ بازی‌هایشان‌ را خراب‌ می‌ كنند، بلكه‌ اشیاء و وسایل‌ منزل‌ را نیز دستكاری‌ و خراب‌ می‌ كنند. كارهای‌ خطرناك‌ را دوست‌ دارند و ابداً احساس‌ خطر نمی ‌كنند. بنابراین‌ رفتارهایی‌ بی ‌مهابا از آنها سرمی ‌زند. برخی‌ از بزرگسالان‌ آنها را افرادی‌ بی ‌باك‌ و شجاع‌ تصور می ‌كنند؛

در حالی‌ كه‌ این‌ رفتارهای‌ بی‌ مهابا نشانگر این‌ واقعیت‌ است‌ كه‌ احساس‌ خطر واقعی ، كه‌ یك‌ احساس‌ طبیعی‌ است‌ و بایستی‌ در كودكان‌ وجود داشته‌ باشد در این‌ بچه‌ ها وجود ندارد. بازی‌ های‌ خطرناك‌ ، از جمله‌ بازی‌ با كبریت‌ و علاقه‌ به‌ وسایلی‌ چون‌ كارد و چاقو نشانه‌ های‌ دیگری‌ از گرایش‌ها و رفتارهای‌ غیرطبیعی‌ این‌ بچه‌ هاست. كودك‌ بیش ‌فعال‌ احساس‌ خطر نمی‌ كند كودكان‌ بیش ‌فعال‌ در مورد كارها و اشیایی‌ كه‌ به‌ طور طبیعی‌ باید در برابر آنها احساس‌ خطر كنند، خطری‌ احساس‌ نمی‌كنند؛ و اختلالات‌ سلوك‌ در این‌ كودكان‌ بعضاً دیده‌ می‌ شود؛ مثلاً بعضی‌ از آنها رفتارهای‌ پرخاشگرانه‌ دارند یا برای‌ آسیب‌ رساندن‌ به‌ دیگران‌ آنان‌ را تهدید می‌ كنند.

ممكن‌ است‌ به‌ حیوانات‌ نیز صدمه‌ بزنند. بعضی‌ دیگر در اعمالی‌ چون‌ سرقت‌ و تقلب‌ و به‌ طور كلی‌ كارهایی‌ كه‌ تخلف‌ از قوانین‌ و مقررات‌ محسوب‌ می‌ شود شركت‌ می‌ كنند. تمایل‌ به‌ كارهای‌ خلاف‌ و خطرناك‌ این‌ كودكان‌ آچار پیچ‌ گوشتی‌ را داخل‌ پریز برق‌ می‌ كنند؛ اشیاء و وسایلی‌ را كه‌ متعلق‌ به‌ خودشان‌ نیست‌ برمی‌دارند؛

تمایل‌ بسیاری‌ به‌ كشیدن‌ سیگار دارند (ته ‌سیگارها را برمی ‌دارند و علاقه‌ به‌ كشیدن‌ آنها دارند) و همچنین‌ گرایش‌ به‌ دروغگویی‌ در آنها بسیار بالاست‌ و اغلب‌ دروغ‌ می ‌گویند. به‌علاوه آنان‌ تمایل‌ به‌ ارتباط‌ با كودكان‌ و نوجوانان‌ بزرگتر از خود دارند. اغلب‌ دوستانی‌ بزرگتر از خود انتخاب‌ می ‌كنند و از مصاحبت‌ با نوجوانان‌ لذت‌ می ‌برند.

بسیار مایلند در صحبت‌ها و فعالیت‌های‌ آنان‌ شركت‌ كنند. همچنین‌ گرایش‌ به‌ كارهای‌ خلاف‌ از جمله‌ دزدی‌ در آنها بسیار زیاد است. به ‌نظر می‌ رسد این‌ كودكان‌ زودتر از حد معمول‌ چشم‌ و گوششان‌ باز می ‌شود و به‌ كنجكاوی‌های‌ بسیار زیاد دچار می‌ شوند. از لحاظ‌ اجتماعی، كودكان‌ بیش ‌فعال‌ تأثیر مثبتی‌ بر دیگران‌ نمی ‌گذارند و مرتب‌ مورد انتقاد قرار می ‌گیرند. آنها به ‌دلیل‌ دقت‌ پایین، اغلب‌ دچار اشتباه‌ می ‌شوند و انتقاد دیگران‌ را نسبت‌ به‌ خود برمی‌انگیزانند.

این‌ بچه‌ها به‌ جزئیات‌ مسائل‌ توجهی‌ ندارند. حتی‌ در بازی‌ها نیز با دشواری‌ رو به ‌رو می ‌شوند و در ارتباط‌ خود با بچه ‌های‌ دیگر مشكل‌ پیدا می ‌كنند. اغلب‌ از دستورالعمل‌ها پیروی‌ نمی‌ كنند و از عهده‌ تكالیف‌ مدرسه‌ و سایر كارها و وظایف‌ برنمی‌آیند. عملكرد اجتماعی‌ و تحصیلی‌ كودك‌ كاهش‌ می ‌یابد از لحاظ‌ اجتماعی، كودكان‌ بیش ‌فعال‌ تأثیر مثبتی‌ بر دیگران‌ نمی ‌گذارند و مرتب‌ مورد انتقاد قرار می ‌گیرند.

آنها به ‌دلیل‌ دقت‌ پایین، اغلب‌ دچار اشتباه‌ می ‌شوند و انتقاد دیگران‌ را نسبت‌ به‌ خود برمی‌انگیزانند. این‌ بچه‌ها به‌ جزئیات‌ مسائل‌ توجهی‌ ندارند. حتی‌ در بازی‌ها نیز با دشواری‌ رو به ‌رو می ‌شوند و در ارتباط‌ خود با بچه ‌های‌ دیگر مشكل‌ پیدا می ‌كنند. اغلب‌ از دستورالعمل‌ها پیروی‌ نمی‌ كنند و از عهده‌ تكالیف‌ مدرسه‌ و سایر كارها و وظایف‌ برنمی‌آیند. آنان‌ از درگیر شدن‌ با تكالیفی‌ كه‌ مستلزم‌ تلاش‌ ذهنی‌ مداوم‌ است، می‌ پرهیزند.

اغلب، وسایل‌ خود را گم‌ می‌ كنند و دچار فراموشكاری‌اند. به ‌طور افراطی‌ حرف‌ می ‌زنند و پیش‌ از تمام‌ شدن‌ پرسش‌ها، پاسخ‌ می‌ دهند. منتظر نوبت‌ ماندن‌ برایشان‌ دشوار است‌ و بسیاری‌ اوقات‌ مزاحم‌ كار دیگران‌ می ‌شوند. مغز كودكان بيش فعال ديرتر كامل مي شود محققان به علت بروز بيش فعالي در كودكان بيش فعال مبتلا به سندرم ADS پي بردند.

به گزارش سلامت نیوزبه نقل از خبرگزاري آلمان، محققان انستيتو ملي سلامت ،دريافتند مغز كودكان بيش فعال ديرتر از كودكان معمولي و نرمال رشد مي كند و كامل مي شود. بنابراين گزارش، محققان با كمك تكنيك هاي پيشرفته آناليز مغز 446 كودك مبتلا به ADS و سالم را مورد بررسي قرار دادند. اين گزارش مي افزايد: بخصوص درلايه هاي خارجي بخش جلويي مغز كودكان مبتلا به ADS يا بيش فعالي و تمركز نداشتن روند تكاملي كند است و حتي اين بخش خاص از مغز اين كودكان بعد از پنج سال به تكامل مي رسد. همچنين، بخش جلويي مغز و در ناحيه پيشاني هنگام حل مسئله و هدايت تمركز فعاليت بسيار زيادي دارد.

نشانه هاي رفتاري

انجمن روانپزشكي آمريكا ۱۴ ويژگي را به عنوان نشانه هاي اختلال بيش فعالي برشمرده است. حداقل بايد هشت مورد از اين ويژگي ها به مدت حداقل شش ماه در كودك مشاهده شود تا به طور قطعي وجود اختلال مذكور مورد تأييد قرار گيرد.

۱ـ تكان خوردن در سرجا و در اغلب موارد بازي با دست و پا 

۲ـ بي تابي كردن و بي قراري در مواجهه با محرك هاي بيروني

۴ـ پاسخگويي به سؤالات، قبل از كامل شدن آنها

۵ـ عدم رعايت نوبت در جريان بازي، يا موقعيت هاي گروهي

۶ـ به پايان نرساندن كارهاي خواسته شده و پيروي نكردن از دستورالعمل

۷ـ توجه نكردن به درست انجام دادن تكاليف و بازي

۸ـ ناتمام رها كردن يك فعاليت و پرداختن به فعاليت ديگر

۹ـ نداشتن آرامش هنگام بازي در اكثر اوقات

۱۰ـ صحبت كردن بيش از اندازه

۱۱ـ قطع صحبت يا فعاليت ديگران در اغلب موارد

۱۲ـ گوش نكردن به صحبت هاي ديگران

۱۳ـ گم كردن وسايل و ملزومات مورد استفاده در مدرسه

۱۴ـ پرداختن به امور فيزيكي خطرناك بدون در نظر گرفتن عواقب آن

علت هاي عمده ايجاد اختلال بيش فعالي و نقص توجه

علت هاي ايجاد اختلال بيش فعالي و كم توجهي هنوز به طور قطعي مشخص نيست اما عوامل ژنتيك، عوامل عصب شناختي و عصبي ـ شيميايي، سم هاي محيطي، عوامل مربوط به تغذيه، عوامل روانشناختي (تعامل طبيعت ـ تربيت) و نوع رفتار والدين از جمله علل احتمالي اين اختلال است.

روش هاي درمان

اگرچه در حال حاضر درمان قطعي براي اين اختلال مذكور مشخص نشده اما مي توان با مراجعه به تيم هاي روانپزشكان و روانشناسان كه با بهره مندي از روش هاي دارودرماني، رفتاردرماني و اصلاح شناختي رفتاري به بهبود رفتارهاي اجتماعي، تحصيلي و روابط خانوادگي كودك و نوجوان مي پردازند كمك شايان توجهي به ارتقاي مهارت هاي زندگي آنان كرد.

براي درمان اين مشکل اوليا و معلمان بايد درباره چگونگي رفتار با اين گروه از دانش آموزان اطلاعات کافي داشته باشند. ضمن اين که ممکن است کودک تحت دارو درماني يا روان درماني قرار گيرد. معلمان بايد با شناسايي به موقع دانش آموزان بيش فعال آن ها را به مشاوران مدارس يا هسته هاي مشاوره ارجاع دهند تا تحت درمان قرار گيرند. اگر بيش فعالي در سنين بالاتر درمان نشود ممکن است فعاليت بيش از حد فرد کاهش يابد اما نقص تمرکز هم چنان تداوم داشته باشد.

دانش آموزان بيش فعال به علت نداشتن دقت لازم دچار افت تحصيلي مي شوند .معلمان بايد با اين دانش آموزان مهربان و صبور باشند، آن ها را به رسميت بشناسند، در فعاليت هاي مشارکتي آن ها را نيز شرکت دهند و براي انتقال مطالب درسي از وسايل کمک آموزشي و بازي استفاده کنند.

ارائه تکاليف کمتر به دانش آموزان بيش فعال ضروري مي باشد و توضيح مطالب درسي به آن ها بايد شفاف تر و گام به گام ارائه شود ضمن اين که تعامل اولياي دانش آموزان بيش فعال با مدرسه به پيشرفت تحصيلي آن ها کمک مي کند. خانواده دانش آموز بيش فعال بايد با وي با مهرباني رفتار کنند و از مقايسه و سرزنش کردن فرزند خود به طور جدي خودداري کنند و با مراجعه به مشاور يا پزشک در صورت نياز راهکار مناسبي

براي درمان اين اختلال به کار بگيرند. انجام فعاليت هاي ورزشي به ويژه شنا، دوچرخه سواري و دويدن براي دانش آموزان بيش فعال بسيار مؤثر مي باشد و خوردن مواد غذايي حاوي امگا۳ براي اين افراد بسيار مفيد است هم چنين آن ها بايد از خوردن مواد غذايي شيرين به جز عسل خودداري کنند. مواد تند و ترش تحريک پذيري دانش آموزان بيش فعال را افزايش مي دهد

بنابراين مصرف اين مواد نيز بايد کاهش يابد. ضمن اين که مواد حاوي رنگ مصنوعي براي اين افراد مضر است. پژوهش ها نشان مي دهد نور مهتابي براي کودکان بيش فعال مضر است. بنابراين بهتر است براي حفظ سلامت اين کودکان از مهتابي براي روشنايي منزل استفاده نشود. والدين دانش آموز بيش فعال، نبايد از داشتن چنين فرزندي نگران باشند و به تنبيه و تحقير اقدام کنند بلکه با همکاري با مربيان مدرسه و استفاده از توانمندي مشاوران، آگاهي خود را نسبت به اين اختلال افزايش دهند و به روش علمي براي درمان آن اقدام کنند.

والدین‌ چه‌ نقشی‌ در درمان‌ دارند

1. ابتدا باید مطمئن‌ باشیم‌ كه‌ فرزندمان‌ واقعاً نشانه ‌های‌ این‌ اختلال‌ را دارد؛ به‌ علاوه‌ تشخیص‌ نهایی‌ توسط‌ متخصص‌ و پزشكان مجرب انجام‌ می‌ پذیرد. گاهی‌ والدینی‌ كه‌ افرادی‌ بسیار مضطرب‌ و نگران‌ هستند، ممكن‌ است‌ جنب و جوش‌های‌ طبیعی‌ فرزند را دلیلی‌ بر بیش ‌فعالی‌ بدانند. بنابراین‌ در قدم‌ اول‌ بایستی‌ راجع‌ به‌ تشخیص‌ مطمئن‌ باشیم‌ و به فرزندمان برچسب‌های‌ نادرست‌ نزنیم.

2. انرژی‌ اضافه‌ این‌ كودكان‌ باید از طریق‌ فعالیت‌های‌ مثبت، از جمله‌ ورزش‌ كردن، مصرف‌ شود. بهتر است‌ آنها را برای‌ بازی‌ به‌ زمین‌های‌ بزرگ‌ برد و اجازه‌ داد كه‌ به‌ فعالیت‌های‌ لذتبخش‌ بپردازند. یا این‌ كه‌ روزانه‌ برای‌ پیاده‌ روی‌ آنها را از خانه‌ خارج‌ كرد. در منزل‌ نیز بایستی‌ مسئولیت‌هایی‌ كه‌ از لحاظ‌ جسمی‌ قدری‌ بچه‌ها را خسته‌ می‌ كند به‌ آنها بسپاریم‌ تا به‌ این‌ وسیله‌ انرژی‌ بیش‌ از حد آنان‌ گرفته‌ شود. البته‌ خوب‌ است‌ گاهی‌ برای‌ انجام‌ این‌ مسئولیت‌ها جوایزی‌ هم‌ در نظر بگیریم.

3. به‌ خاطر داشته‌ باشیم‌ این‌ كودكان‌ را به‌ هیچ‌ وجه‌ كتك‌ نزنیم؛ زیرا رفتارهای‌ انتقام ‌جویانه‌ از آنها سر خواهد زد. بهتر است‌ با آنان مؤدبانه‌ و با محبت‌ صحبت‌ كنیم. البته‌ در برخورد با سایر كودكان‌ نیز داشتن‌ رفتاری‌ مهرآمیز و عاری‌ از خشونت‌ لازم‌ است.

4. گروهی‌ از موادغذایی‌ - از جمله‌ كاكائو، فلفل ، شيزيني هاي مغازه ،غذا هاي تند وتيز،خوراكي هايي با انرژي بالا ، شكلات، قهوه، نسكافه، نوشابه‌های‌ رنگی‌ و تنقلات - باعث‌ تحریك ‌پذیری‌ می‌شوند و لازم‌ است‌ تا حد امكان‌ از دادن‌ آنها به‌ بچه‌ ها خودداری‌ شود. 5. خواب‌ شبانگاهی‌ این‌ كودكان‌ موضوع‌ مهمی‌ است؛ آنها باید شب‌ها زودتر به‌ رختخواب‌ بروند.

5-بهتر است‌ والدین‌ برنامه‌ خانواده‌ را به‌ گونه‌ ای‌ مناسب‌ تنظیم‌ كنند و به‌ هر طریق‌ ممكن‌ به‌ كودك‌ بفهمانند این‌ یكی‌ از قوانین‌ خانواده‌ اوست‌ كه‌ شب‌ها تا دیروقت‌ بیدار نماند. در همین‌ زمینه‌ توصیه‌ می‌ شود كودك‌ از وسایلی‌ چون‌ بازيهاي كامپیوتر و تلویزیون‌ فيلم هاي خشن و ترسناك به‌ صورت‌ افراطی‌ استفاده‌ نكند .

6. چنانچه‌ كودك‌ بیش ‌فعال‌ از لحاظ‌ توجه‌ و تمركز بسیار مشكل‌ داشته‌ باشد و رفتارهای‌ او موجب‌ اذیت‌ و آزار فراوان‌ شود، بهتر است‌ با روان پزشك‌ كودك‌ و نوجوان‌ مشورت‌ شود تا به‌ صلاحدید او كودك‌ مقداری‌ داروی‌ اختصاصی‌ این‌ اختلال‌ را مصرف‌ كند.

7. كارشناسان پيشنهاد مي كنند بهتر است اين افراد را بيشتر تشويق به كار هاي گروهي و عملي تشويق نمود و سعي كنند كودكان يا نوجوانان خود را به سمت كار هاي كه بيشتر تمركز و دقت لازم دارد سوق دهند . ورزش كردن و انجام كارهاي مختلف در منزل و يا در نزد دوست و يا فاميلي كه انرژي او را به كارهاي مثبت بكشاند بهترين كمك و ياري به اين گونه كودكان است . 8 . هرگز نبايد اجازه بدهيم كودك و يا نوجوان ما به ديگران آسيب برساند و سپس ما آن را توجيه كنيم كه او بچه است و نمي فهمد .

چه خوب است كه ما با شناسايي اين گونه كودكان در ابتدا براي درمان آنان اقدام كنيم ، در قير اين صورت بايد منتظرعواقب شديدتري باشند . فکر میکنم اگر به این پاراگراف توجه کنید به جوابتون برسید... اختلال تمرکز در اين کودکان در کارهايي که فعاليت دائم و جدي مغزي را لازم دارد مشهودتر است . آنها ممکن است در تماشاي تلويزيون ، بازي با کامپيوتر و فعاليتهاي لذت بخش با کودکان ديگر تفاوتي نداشته باشند ولي در کارهايي که فعاليت مداوم مغزي و تمرکز لازم دارد ( انجام تکاليف درسي ) تفاوت آنها با کودکان ديگر نمايان مي شود . به نظر مي رسد مغز آنها اطلاعات محيطي را بيش از حد لازم مي گيرد ،

يعني در انتخاب توجه به اطلاعات ضروري و بي توجهي و حذف اطلاعات غيرضروري ضعف دارند . رعايت قوانين منزل و مدرسه براي آنان مشکل است و براي پيروي از قوانين توجه بيشتري لازم دارند . در انجام تکاليف مدرسه ، تمرکز روي درس ، رعايت قوانين مدرسه و داشتن روابط اجتماعي مناسب با همکلاسي ها مشکل دارند . براي رسيدن به اهداف درازمدت برنامه ريزي نمي کنند. درمان : درمان هايي که براي کودکان ADHD به کار ميرود مي تواند به چهار گروه تقسيم گردد : آموزش والدين آموزش آموزگاران استفاده از کلاسهاي مخصوص درمان دارويي و درمان هاي روان شناختي توسط پزشك متخصص آموزش والدين و معلمين بخش مهمي از درمان را تشکيل مي دهد و شامل دو بخش است ؛

آموزش براي شناخت بيماري توسط پزشك متخصص آموزش براي بکارگيري روش هاي درماني والدين بايد اين بيماري را به عنوان يک نقص خفيف در مراحل اوليه رشد مغز دانسته و به کودک خود به ديد کودکي تنبل ، نافرمان ، شرور و فضول که اگر بخواهد مي تواند رفتاري طبيعي داشته باشد نگاه نکنند ، بلکه او را کودکي بدانند که تلاش مي کند با ناتواني خود که خارج از کنترلش است ، کنار بيايد .

والدين بايد راههاي ديگري براي تشويق ، تقويت اعتماد به نفس و ايجاد احساس موفقيت در کودکشان بيابند . فعاليت ورزشي ، هنري ، فني ، اجتماعي مي تواند فرصت هايي براي نمايان کردن توانائي هاي اين کودکان ايجاد نمايد .

انتظار می رود معلمان عزیز مقطع ابتدایی با توجه به مطالب فوق در جلسات معلم با اولیاء موارد را متذکر شوند. با این عمل می توان با ایجاد یک تعامل دوطرفه از بروز مشکلات بعدی جلوگیری کرد.

براي درمان دانستن اين نكته ضروري است كه درمان سريعي براي اين اختلال وجود ندارد،مي بايست ابتدا سعي كنيم اين اختلال را در همان مقطعي كه هست كنترلش كنيم. كه اين نكته بسيار مهم است، بعد با استمرار در اين امر مي توانيم به درمان برسيم:

1- فرزندان كارهايي را انجام مي دهند كه ما انجام مي دهيم : والدين الگوي كودك خود هستند آنچه آنها انجام مي دهند آنان نيز طوطي وار انجام مي دهند يادمان باشد براي ياد دادن كاري بايد خودمان هم انجام دهيم نه فقط صحبتش را بكنيم ما بايد از كلمه لطفاً استفاده كنيم تا آنها نيز آنرا بياموزند.

2- احساساتمان را به آنها نشان بدهيم: احوالمان را در قبال رفتارشان صادقانه بگوئيم زيرا ما آينه رفتار او هستيم بايد در نوع رفتار و گفتارمان دقت كنيم زيرا الگوي رفتاري و كاري او هستيم آنها حتي كارهاي ما را با احساسات ما ضبط مي كنند.

3- آنها را تشويق به كارهاي خوب بكنيم: در قبال پيشرفت و انجام كار خوب تشويق شوند،تشويق در قبال كار خوب حتي با جمله هاي مثبت،من به تو افتخار مي كنم كه فرزند من هستي!!!

4-برقراري ارتباط مستقيم و قوي: با او ارتباط قوي و رو در روي داشته باشيم در مقابلش قرار بگيريم،وقتي ما به فرزندمان نزديك مي شويم و از دريچه قدرت(بلند قدي،قوي بودن و...)استفاده نكنيم، بنشينيم و با او حرف بزنيم هم قد و هم كلام احساسي او شويم.

5- شنونده خوبي براي گفته هاي آنها با شيم: بگذاريم عقايدش را بگويد تا دچار نا اميدي نشوند به نوعي آنها بايد انرژي گفتاري خود را تخليه كنند در اين راه بايد حوصله و وقت بگذاريم.

6- به قولهايمان عمل كنيم: سعي كنيم قولهايي بدهيم كه از عهده انجام آنها بر بيائيم. و آنها نيز بياموزند كه به وعدهاي خود عمل كنند.

7- وسايل با ارزش را از دسترس آنها دور كنيم: به خاطر رفتارهايشان كه غالباً تكانشي و بي قانون است بايد پيش بيني كنيم و براي عدم برخورد فيزيكي با وسايل با ارزش و قيمتي آنها را دور از دسترس قرار دهيم تا با اين كار جلوي ضرر مادي و ناراحتي بعدي را بگيريم.

8- مشخص كردن مرزها: خط كشي ها ، دايره حركتي ـ مي بايست ميزان دخالت در كارهاي فرزندانمان رامشخص كنيم و لزوم انجام آن را بسنجيم و ميزان پاسخ منفي به آنها را پائين بياوريم تا از بروز كشمكش جلو گيري شود

9- بي توجهي به فريادهاي آنها: خواسته هاي توام با داد و فرياد او را با نه پاسخ دهيد تا متوجه شود با اين شيوه كارش پيش نمي رود و بايد قوي باشد و از راهش وارد شود و خواسته هايش را درست و منطقي عنوان كند.

10-خواسته هايمان را آسان و راحت با فرزندان مطرح كنيم: خواسته هايمان را مشخص و ساده با آنها در ميان بگذاريم و تفكراتشان را در يك مسير مثبت قرار بدهيم و حتي المقدور از به كار بردن جملات منفي اجتناب كنيم .

11- به آنها فرصت و مسئوليت بدهيم: اجازه بدهيم در راه رشد مسئوليت رفتارش را خودش بپذيرد كمتر در اين مورد در كارش دخالت كنيم و بخواهيم به حرفهاي ما كامل گوش كند او بايد تجربه كارهاي خودش را ببيند تا خودش به نتايجي منطقي برسد

12- يكبار بگوئيد و فرصت اجرا بدهيد: انتقاد دائم منطقي نيست و باعث خسته شدن خودتان مي گردد پس ياد گيري را در قالب بازي به او بياموزيد و اهميت اين بازي را به او گوش زد كنيد

13- براي او اهميت قائل شويد تا بفهمد فرد مهمي است: با واگذار كردن كارهاي ساده منزل به وي او را در امور خانه سهيم كنيد تا او نقش خود را به عنوان يك فرد مهم در خانواده احساس كند سپردن كارهاي بي خطر منزل به آنها باعث مي شود كه:

الف) او تبديل به فردي مسئوليت پذير گردد. ب) اعتماد به نفس در او به وجود آيد

ج) كمك خوبي براي ما مي شود

14- بگذاريد از حقش دفاع كند: بايد در زندگي براي او موقعيتهايي را فراهم آوريم كه از حقوق خودش دفاع كند و درك كند كه جايگاهش و حد و مرز حقش كجاست.

15- كارهاي پويا ودر حال حركت به آنها بسپاريم:كارهايي به آنها بسپاريم كه دائماً در حركت باشند(مثل آوردن وسايل،پيغام بردن و...)در هنگام كار يا درس به آنها فرصت تعويض جا بدهيم و از حركت آنها خسته نشويم.

16-اجازه انجام بازي با دستانشان را به آنها بدهيم: وقتي زمان گوش كردن به صحبتها يا درس خواندن است اجازه بدهيم با دستان خود كارهايي انجام دهند(مثل بازي با مداد يا خودكار،تا كردن ورق،ضربه زدن به توپ با دست و پا و...)تا انرژي مضاعف آنها همزمان تخليه شود.

17- لبخند هديه شما به او باشد: با هر ترفندي كه مي توانيد با او شوخي كنيد(شوخي هاي ساده) سعي كنيد لبخند را به او هديه كنيد كه همين كار به ظا هر ساده باعث كاهش تنش هاي رواني و كشمكش هاي دروني وي مي شود

18- رفتارهاي درستش را تقويت كنيد:كارهاي خوبش را بزرگ نمايي كنيد و سعي كنيد به او بياموزيد كه همه چيز در سايه آرامش و منطق به دست مي آيد،رفتار هاي مناسبش را بي پاداش نگذاريد تا براي تكرار اين رفتار اهرم خوشايندي را احساس كند.

19-به او نشان بدهيد چه توقع رفتاري از او داريد: وقتي بچه ها بدانند كه والدين از آنها چه توقع رفتاري دارند و ما نيز خواسته هاي آنها را درك كنيم. وقتي آنها پيش بيني عكس العمل ما را در مقابل رفتارشان بتوانند حدس بزنند مي توانند رفتار خود را انتخاب كنند و ما نيز مطمئناً مي توانيم به آنها اعتماد كنيم.

20- شيوه رفتارتان را در مقابل بد رفتاري او تغيير دهيد و تنبيه هاي معقول در نظر بگيريد: در برابر بچه هايتان از تنبيه هايي استفاده كنيد كه به آنها بياموزد كه در برابر اعمال و رفتارشان مسئول اند بچه ها با تنبيه هاي معقول به خوب زندگي كردن تشويق مي شوند.اين تنبيه ها مي توانند شامل محدود كردن و كوتاه كردن زمان هاي بيرون بودنشان باشد. فراموش نكنيد وقتي از دستشان عصباني هستيد به هيچ عنوان آنها را تنبیه کنند.

هر كاري كه مي شود انجام دهيم تاكمكي به رشد اعتماد به نفس آنان باشد، اجازه بدهيم كارهاي شخصي خود را با نظارت نا محسوس ما خودشان انجام دهند و از اين كار ها لذت ببرند و بفهمند كه در حال رشد هستند.

منابع:

- خراسان شمالي - مورخ یکشنبه 1389/09/07 -شماره انتشار 17709

- روانشناسي تربيتي تحقيق، تدريس، يادگيري، تأليف دكتر ريچارد پارسونوز، دكتر استفن هينسون، دكتر ديبورا ساردو براون ترجمه دكتر حسن اسدزاده، حسين اسكندري

- اختلال نارسايي توجه، فزون جنبشي. ويژگي ها، ارزيابي و درمان، نوشته دكتر حميد عليزاده

- بيش فعالي، كمك به كودكان و نوجوانان حواس پرت و بي قرار، نوشته پاتريشيا الف.كويين و جوديت ام.استرن، ترجمه دكتر حميد عليزاده

- اصلاح رفتار كودكان، يودا گلاس، ترجمه سياوش جمالفر